Najlepsi polscy operatorzy

Adam Holender

Z żyjących jeszcze, ale już nietworzących, z pewnością należy wspomnieć Adama Holendra (ur. 1937). Jak wielu innych świetnych polskich operatorów studiował na Wydziale Operatorskim w PWSFTViT w Łodzi. Niedługo potem wyjechał do Stanów, gdzie pracował jako kierowca ciężarówki dla małej firmy robiącej filmy. Pewnego dnia musiał zastąpić przy pracy operatora, po czym dostał jeszcze jedną szansę i tak powoli rozkręcała się jego kariera. Przełomem była praca z Johnem Schlesingerem przy Nocnym kowboju, który z 7 nominacji zdobył aż 4 Oscary, w tym za najlepszy film. Wkrótce potem nakręcił również ważnych Narkomanów z Jerrym Schatzbergiem i Bezbronne nagietki z Paulem Newmanem. Wśród jego twórczości należy wspomnieć o takich filmach, jak Zabić księdza, który stworzył wraz z Agnieszką Holland o ks. Jerzym Popiełuszce, Człowiek na huśtawce, Smoke czy Blue in the Face. W 2007 roku otrzymał Nagrodę dla Polskiego Operatora za Szczególny Wkład w Sztukę Filmową na 15. Międzynarodowym Festiwalu Autorów Zdjęć Filmowych „Camerimage” w Łodzi.

Sławomir Idziak

Tak jak Adam Holender ukończył Wydział Operatorski w Łodzi (w ‘69 roku), jednak w Ameryce zaczął tworzyć dopiero w latach 90. XX wieku. Wcześniej praktykował m.in. w Semaforze. Ważnymi filmami w jego początkowej karierze były Papierowy ptak (którego również wyreżyserował na podstawie własnego scenariusza), Tak bardzo zmęczeni (nagroda za zdjęcia na Festiwalu Polskiego Filmu Fabularnego w Gdyni) oraz Nauka Latania (wielokrotnie nagradzana). W 1976 roku podjął owocną współpracę z Krzysztofem Kieślowskim m.in. przy Klapsie, Bliźnie i później przy Krótkim filmie o zabijaniu oraz Trzy kolory: Niebieski (nagroda MFF w Wenecji). Wielokrotnie pracował też z Zanussim, m.in. przy Constans, Kontrakt, Imperatyw i Rok spokojnego słońca. Amerykańskiej publiczności jest znany głównie z kręcenia takich obrazów jak Black Hawk Down (nominacja m.in. do Oscara), King Arthur, Harry Potter and the Order of the Phoenix czy reżyserski debiut Natalie Portman A Tale of Love and Darkness. Nagrodą Specjalną za Wybitne Osiągnięcia został odznaczony na Camerimage w 2002 roku.

Wikimedia Commons

Paweł Edelman

Przed Wydziałem Operatorskim PWSFTViT ukończył filmoznawstwo na Wydziale Kulturoznawstwa Uniwersytetu Łódzkiego. Pierwszym nakręconym przez niego filmem pełnometrażowym był Głuchy Telefon (reż. Piotr Mikucki). Kilka lat później związał się twórczo z Władysławem Pasikowskim przy pracy nad Kroll, za który operator otrzymał Złotego Lwa. Z tym reżyserem zrealizował też m.in. Psy, Psy 2: Ostatnia krew, Demony wojny wg Goi, Pokłosie. Kręcił też filmy Andrzeja Wajdy m.in. Pana Tadeusza, Zemstę, Katyń i ostatnie dzieło mistrza, Powidoki. Największe uznanie przyniósł mu film Polańskiego The Pianist, za zdjęcia do którego był nominowany do Oscara. Z tym reżyserem zrealizował też kilka innych filmów, choćby Carnage czy La Vénus à la fourrure. Został też odznaczony prestiżową Brązową Żabą podczas Camerimage za zdjęcia do Kronik domowych (reż. Leszek Wosiewicz). Operator, poza filmami, zawodowo zajmuje się też kręceniem reklam.

Wikimedia Commons

Ryszard Lenczewski

Tak jak poprzedni operatorzy, ukończył ten sam wydział na tej samej uczelni. On jednak po latach wrócił do PWSFTViT jako wykładowca, gdzie w latach 2008-2014 był również prodziekanem Wydziału Operatorskiego. Poza dorobkiem naukowym niewątpliwie należy docenić jego dorobek artystyczny. Najbardziej znany jest ze zdjęć do oscarowej Idy Pawła Pawlikowskiego, za którą również otrzymał nominację do tej nagrody, jak też m.in. do wyróżnienia BAFTA. Jego zdjęcia do tego filmu zostały nagrodzone Złotą Żabą na Camerimage. Z Pawlikowskim stworzył też kilka innych filmów, w tym My Summer of Love i Ostatnie wyjście. Jest autorem zdjęć do produkcji z serii U Pana Boga…, współpracował także z Andrzejem Barańskim. Za swoje osiągnięcia został wyróżniony m.in. członkostwem w Brytyjskiej Akademii Sztuki Filmowej i Telewizyjnej (BAFTA).

Janusz Kamiński

Prawdziwa sława Hollywoodu. W 1980 roku wyjechał do Stanów, gdzie skończył kurs operatorski i stawiał pierwsze kroki w karierze. Jednym z najważniejszych nakręconych przez niego filmów był Dziki kwiat, bo na zdjęcia w tym filmie zwrócił uwagę Spielberg, który zaangażował operatora do prac nad Listą Schindlera. Była to dobra decyzja, Kamiński został wówczas doceniony Oscarem i nagrodą BAFTA. Film ten zaowocował przedłużeniem współpracy twórców na całe lata i wiele innych produkcji. Razem stworzyli m.in. Amistad, Saving Private Ryan (drugi Oscar), War of the Worlds, Lincoln czy Bridge of Spies. Innym, ważnym filmem w jego karierze był Le scaphandre et le papillon, filmowany z pozycji człowieka, który porozumiewa się ze światem poprzez mruganie powieką – za ten obraz otrzymał m.in. Złotą Żabę na Camerimage. Swoich sił próbował też jako reżyser kilku filmów, w tym American Dream.

YouTube

Od 3 września w CANAL+ DISCOVERY można oglądać serię Po drugiej stronie kamery, w której filmowcy opowiedzą o kulisach pracy nad największymi polskimi produkcjami. Gośćmi programu będą m.in. kostiumografka Dorota Roqueplo – pracująca przy takich hitach jak Miasto 44, Sala samobójców czy Chłopaki nie płaczą, laureat wielu nagród i wyróżnień – Waldemar Pokromski (charakteryzator m.in. Listy Schindlera), operator Jan Holoubek, a także plejada wybitnych aktorów – Jerzy Stuhr, Daniel Olbrychski czy Ewa Kasprzyk, którzy podzielą się z widzami swoimi spostrzeżeniami i ciekawostkami z filmowych planów.