Gdy film i serial w jednym stoją domku

We współczesnej popkulturze to norma, że gdy jakiś film (czy cykl filmowy) zdobywa wielką popularność, to po jakimś czasie próbuje się jeszcze użyć tej samej fabuły jako podstawy serialu – ot tak, jak chociażby w przypadku Scream czy Lethal Weapon. I odwrotnie – niejeden popularny serial trafił później na wielki ekran – Charlie's Angels czy Mission: Impossible. Tak to wygląda w Stanach i nie tylko. Tymczasem u nas ten rodzaj zabawy zdarza się znacznie rzadziej niż sprzedawanie po prostu dwa razy tego samego produktu. I już za chwilę, w marcu będziemy świadkami dwóch takich wydarzeń. I co ciekawe – premier o przeciwnych wektorach (jakby powiedzieli ci, którzy cokolwiek pamiętają z lekcji matematyki). Oto do kin wejdzie Bodo, czyli skrócona wersja serialu telewizyjnego, który mogliśmy oglądać w TVP w zeszłym roku, z kolei w TVP pojawi się serial Historia Roja, czyli w ziemi lepiej słychać – serialowa wersja filmu, który do kin trafił w 2016. Czy lubimy historie, które już znamy? No, trochę tak, ale czy aż tak bardzo, żeby oglądać je jeszcze raz, tyle że mocno skrócone albo nadmuchane, ale przecież tak naprawdę – w tych najważniejszych scenach (że nie wspomnę o obsadzie, scenografii, reżyserii) – dokładnie takie same? Doświadczenie pokazuje, że zwykle takie dzieła (zwłaszcza wersje filmowe) sukcesami nie są, a i tak polscy filmowcy dalej je wytwarzają. Może wychodzą z założenia, że nawet drobny zarobek jest lepszy niż żaden, a zresztą, co ja gadam, przecież oni zarabiają na tworzeniu filmów, a nie na ich późniejszych sukcesach frekwencyjnych. Więc tworząc więcej – więcej im zostaje w kieszeni. Ale to zupełnie inny temat – spójrzmy na to, skąd się to wzięło i czy można w ogóle wśród takich filmów i seriali znaleźć coś ciekawego? A wzięło się stąd, że powstała telewizja. I można było jakoś tę telewizję i kino połączyć. W różny sposób. Czy wiecie (bo przecież nie pamiętacie, tego nawet ja nie pamiętam), że już Czterej pancerni i pies, a dokładniej pierwsza seria (czyli osiem odcinków) trafiła na ekrany kin? Ale tam nic nie cięli – po prostu brali po dwa odcinki, łączyli w jeden film i tak wyświetlali. I jak ktoś (jeszcze w latach sześćdziesiątych) nie miał telewizora albo przegapił odcinek, to mógł na czterech seansach nadrobić cały serial. Proste i sensowne. I jeszcze w latach sześćdziesiątych doszło do pierwszego twórczego zwarcia pomiędzy polskim kinem a telewizją. W marcu 1969 r. do kin wszedł kolorowy, epicki Pan Wołodyjowski w reż. Jerzego Hoffmana. W listopadzie tego samego roku w telewizji wyświetlono serial Przygody pana Michała, trzynastoodcinkową czarno-białą opowieść (z charakterystyczną piosenką w czołówce) w reż. Pawła Komorowskiego, która była kręcona w tych samych miejscach i niemal z tą samą obsadą (zmienił się tylko jeden z głównych aktorów – w roli Ketlinga zamiast Jana Nowickiego zobaczyliśmy Andrzeja Łapickiego. To zresztą najlepiej świadczy, że nie był to po prostu inaczej zmontowany ten sam materiał. Mijały lata i kombinowano w różny sposób. Jeden z odcinków serialu Droga był równocześnie inną wersją, innym punktem widzenia na słynną komedię Nie ma mocnych. Popularny serial 40-latek doczekał się kinowej kontynuacji Motylem jestem, czyli romans 40-latka. Ale właśnie też wtedy, w latach siedemdziesiątych w kinach pojawia się pierwszy film będący po prostu skrótem z serialu. Takim brykiem prezentującym kilka wątków w całości, kilka we fragmentach, pomontowanych bez większego ładu i urody. To Janosik. A szkoda, bo serial Jerzego Passendorfera to jedna z najlepszych przygodowych produkcji w historii naszej kinematografii i ten film tylko psuje mu opinię. Ale mleko się rozlało. A potem popłynęło wartką strugą. Gdy okazało się, że rzecz można dwa razy sprzedać, to się zaczęło... I trwało, i trwało. Aż nie chce mi się przytaczać tych wszystkich tytułów – skoncentrujmy się na najciekawszych, najbardziej charakterystycznych. Świetnym przykładem jest twórczość Wojciecha Wójcika. To reżyser, który z uporem godnym lepszej sprawy próbował w latach osiemdziesiątych tworzyć w Polsce filmy sensacyjno-kryminalne. Wychodziło momentami tak sobie, momentami nieźle, ale widać było, że to nie czasy i nie kraj na takie opowieści. I jak się okazało – nie to medium. Bo gdy czasy się zmieniły, kraj się zmienił i jeszcze Wójcik zmienił medium (z kina na telewizję) sukces był gwałtowny i oszałamiający. Jego kryminalny serial Ekstradycja to jeden z największych telewizyjnych hitów lat dziewięćdziesiątych. Wójcik przez jakiś czas koncentrował się na kontynuacji hitu, a gdy już wyczerpał formułę stwierdził, że zmierzy się z inną kryminalną opowieścią, ale tym razem spróbuje równocześnie zjeść ciastko i mieć ciastko. Szczerze mówiąc, nie wiem, czy to była jego decyzja, czy jego producentów, ale w pewnym momencie (może już w trakcie zdjęć) zdecydowano, że jego kolejny serial, Sfora ,będzie miał też wersję kinową. I to był błąd. Ostatecznie wprowadzono to do kin pod tytułem Sfora: Bez litości i faktycznie nie było tam żadnej litości dla widzów. Wyobraźcie sobie dziewięciogodzinny serial z ciągłą fabułą, który ktoś próbuje skrócić do dwóch godzin. No nie da się. Zawsze pewne postacie będą pojawiać się znikąd i znikać bez sensu, wątki będą pourywane bez puenty, a wszystko będzie sprawiało wrażenie jakichś dziwnych majaków. Jeśli jesteście fanami dziwnego, złego kina – obejrzyjcie ten film. To samo, acz na mniejszą skalę, dotyczy serialu i filmu Wiedźmin. Na szczęście tu fabuła była bardziej epizodyczna, więc łatwiej się cięło, ale z drugiej strony materiał był miejscami naprawdę żenujący, bo twórcy filmowi nie potrafili zaufać literackiemu oryginałowi i w trakcie adaptacji popsuli, co tylko się dało. Ale trzeba przyznać, że to nie jest tak, że filmy i seriale tego typu to zawsze tylko i wyłącznie zło. Mamy bowiem świetny wyjątek od tej reguły. To PitBull Patryka Vegi. Film sprzed dwunastu lat, który zmienił się w rewelacyjny serial. Tyle że tu kolejność wydarzeń była trochę inna. Najpierw powstał film, trafił do kin, gdzie miał straszliwego pecha (bo premiera i promocja trafiła na dni po śmierci Jana Pawła II, czyli narodową żałobę), a potem na zamówienie TVP Vega poszerzył tę fabułę do serialu. Dosłownie nadmuchał ją, kręcąc dodatkowy materiał, który dopełnił tę opowieść w wielu miejscach. I wyszło po prostu świetnie. Okazało się, że można umiejętnie rozwinąć tło, pogłębić postacie, dopisać im jakieś wstępy i epilogi. Że niby znamy to wszystko z kina, ale tak naprawdę oglądamy coś nowego. Jeszcze lepszego, jeszcze ciekawszego. Porównanie tego filmu i serialu może być świetnym studium różnic między dziełem filmowym a kilkuodcinkową fabułą wyjaśniającą, skąd bierze się tak wielki współczesny sukces seriali. Ale oczywiście każde wyjaśnienie można zrozumieć na opak. I oto mamy kolejne filmowe/serialowe potworki, które liczą na naszą naiwność. To co? W marcu wolicie obejrzeć Bodo w kinie czy Roja w telewizji?