Mutanci na ekranie – głos mniejszości czy zmiana wizerunku herosa?

Badając zjawisko popularności mutantów na ekranie warto zastanowić się nad tym, jaki ma to wpływ na ogólny wizerunek superbohatera we współczesnej popkulturze. Zwróćmy bowiem uwagę, że w serialu Legion twórcy nie walczą zaciekle o to, by pokazać na ekranie kolejnego, produkowanego niemalże taśmowo herosa – protagonista, David Haller, dwoi się za to i troi, by widzowie razem z nim mogli zakwestionować otaczającą nas rzeczywistość. Z jednej strony to niezwykle kreatywny zabieg z punktu widzenia procesu twórczego, z drugiej zaś przesuwa on granice ludzkiej wyobraźni. Z kolei rodzina Struckerów w serialu The Gifted próbuje udowodnić, że największa siła drzemie w jedności podstawowej komórki społecznej i w przyjaźni. Niejako na drugim planie tych wypadków pojawiają się pytania o moralność i bezpieczeństwo; by się z nimi zmierzyć, musimy najpierw zaakceptować fakt, że wyrastająca w naszym bezpośrednim otoczeniu inność niekoniecznie stanowi dla nas zagrożenie. Wychodzimy więc poza dobrze nam znane superbohaterskie terytoria, by przywołać tylko znane z produkcji Netflixa Hell’s Kitchen, odkrywając nowe ścieżki w lokacjach, które przywodzą na myśl najbliższe sąsiedztwo – teoretycznie je kojarzymy, z drugiej strony mnóstwo w nich tajemnic. Twórcy obu seriali nie próbują więc wykorzystywać dobrze sprawdzonych schematów w ukazywaniu herosów na ekranie; ponoszą wielkie ryzyko, eksplorując tereny widzowi nieznane. Dzięki takim zabiegom odbiorca siłą rzeczy może nabrać przekonania, jak wielka głębia poznawcza drzemie w świecie superbohaterów – Legion i The Gifted tę trykociarską rzeczywistość zdają się poszerzać, a nie odtwarzać czy z braku laku uzupełniać. W ostatnim czasie dostrzegalny jest trend odchodzenia od ukazywania herosów jako postaci większych niż życie i nieustannego epatowania katalogiem ich mocy. Oba seriale o mutantach wpisują się w niego doskonale, przenosząc środek ciężkości produkcji superbohaterskich w stronę skupienia na samych postaciach głównych bohaterów i postrzegania ich przede wszystkim jako ludzi. Co więcej, świat ukazany w tych seriach – w przeciwieństwie do rzeczywistości X-Men z wielkiego ekranu – już na pierwszy rzut oka nie jest takim, w którym opłaca się manifestować swoje superbohaterskie zdolności. Bycie mutantem oznacza w nim życie w stanie ciągłego strachu, co bodajże najlepiej symbolizują wysłane za rodziną Struckerów drony. O dziwo heros, który okazuje swoje lęki, wypada na ekranie niezwykle naturalnie. Nie mamy pojęcia czy David Haller faktycznie zdoła się na dobre uwolnić od psychiatrycznego jarzma, a bohaterowie produkcji The Gifted, podobnie jak ich odpowiednicy z seriali Arrowverse, z najgorszej nawet sytuacji wyjdą obronną ręką. Kulminacją w takim podejściu do superbohaterów nie jest więc bitwa, która prędzej czy później rozegra się na oczach opinii publicznej, ale sam sposób dochodzenia do tego momentu. W jednej chwili okazało się, że uniwersum mutantów nie oddziałuje na widza w pozytywny sposób wyłącznie wtedy, gdy w jego skład wchodzi ten czy inny Wolverine. Kameralny i bardziej intymny pomysł na prowadzenie narracji o herosach sprawdza się dziś równie dobrze, nawet bez obecności największych z największych w superbohaterskim panteonie. Warto też zwrócić uwagę na fakt, że mutanci przecierają nowe szlaki w produkcjach superbohaterskich z jeszcze jednego, zupełnie prozaicznego powodu. W końcu to X-Men z 2000 roku uznaje się powszechnie za początek nowej jakości we współczesnych filmach o herosach – patrząc z tej perspektywy, uniwersum starzeje się znacznie szybciej, niż myślimy. By w dalszym ciągu mogło przyciągać kolejnych fanów, potrzebne są rozmaite zabiegi, eksperymenty. Te niekoniecznie muszą popłacać, jednak twórcy produkcji o mutantach wydają się być do bólu konsekwentni w swojej wizji – w końcu całkiem niedługo zobaczymy na ekranie The New Mutants, poznając nowy obszar bogatego świata X-Men. Legion i The Gifted pełnią więc również funkcję swoistego przygotowania widzów na ten moment. Zmieniając naszą optykę postrzegania herosów i jednocześnie w inteligentny sposób akcentując problemy mniejszości, stają się cennym synonimem przeobrażeń w kulturze popularnej. Być może obie produkcje uczą nas także, że w świecie suberbohaterów odpowiedzialność wynika już nie tylko z wielkiej siły – również z faktu, że tylko w relacji z drugim człowiekiem możemy poznać siebie samych do końca.