Czerwony głód Anne Applebaum wnikliwie opisuje jedną z największych tragedii XX wieku. Recenzujemy audiobooka z platformy Storytel o wielkim głodzie na Ukrainie.
The Red Famine jest kolejnym opracowaniem historycznym Anne Applebaum przedstawiającym burzliwe i często brutalne losy Europy Środkowej i Wschodniej. Tym razem autorka przyjrzała się jednej z największych, a jednocześnie nadal słabo nagłośnionej tragedii XX wieku, czy wielkiemu głodowi na Ukrainie, który miał miejsce w latach 30. ubiegłego wieku i kosztował życie kilku milionów ludzi.
Autorka kompleksowo spogląda proces, który doprowadził do głodu na Ukrainie, a także prezentuje jego późniejsze konsekwencje. Za pomocą bogatego materiału dokumentacyjnego (czerpie zarówno z opracowań naukowych, jak i wspomnień i zapisków ówczesnych mieszkańców Ukrainy) pokazuje, że jak komunistyczna machina krok po kroku starała się odrzeć Ukraińców z tożsamości i podporządkować ich władzy centralnej. Proces ten trwał kilkanaście lat, były próby opresji na mniejszą skalę, ale to w latach 1932–1933 doszło do kulminacji. Działania te nie obejmowały jedynie rozwiązania problemu ukraińskiej wsi, ale obejmowały cały szereg innych akcji skierowanych przeciwko Ukraińcom.
Najbardziej przeraża konsekwencja realizowania planu, bezduszna kalkulacja i umiejętność, w jaki władze komunistyczne potrafiły nastawiać jednych przeciwko drugim. Efektem tych świadomych i celowych działań było doprowadzenie do ludobójstwa w postaci klęski głodu w najżyźniejszym i najbardziej produktywnym pod względem żywności obszarze Związku Radzieckiego.
Źródło: Storytel
Co prawda Czerwony głód koncentruje się przede wszystkim na Ukrainie oraz relacjach z Rosją i Związkiem Radzieckim, to nie zabrakło także prób pokazania, jak podchodziła do opisywanych wydarzeń światowa opinia publiczna. Bardzo często nie dawno wiary skali tragedii, wierząc propagandzie lub po prostu nie mogąc pojąć, że ludzie mogą innym zgotować taki los.
Od strony technicznej audiobookowi nie można niczego zarzucić. Nagranie jest wysokiej jakości, a lektor – Albert Osik – świetnie radzi sobie z niełatwą czasem składnią towarzyszącą tej historycznej opowieści. W dodatku mam wrażenie, że słuchanie o bolszewickich zbrodniach mocniej oddziałuje na odbiorcę niż czytanie suchego tekstu. W formie audio ma się wrażenie, szczególnie przy fragmentach pamiętników czy pisemnych relacji, że słucha się kogoś, kto tam był.
Czerwony głód zajmuje się niełatwym tematem, którego skutki poniekąd widoczne są do tej pory. W świetle przedstawionego procesu można spojrzeć nieco inaczej na obecną sytuację geopolityczną Ukrainy, a nawet na stosunki polsko-ukraińskie na przestrzeni ostatnich kilku dziesięcioleci. Książka Applebaum pokazuje także, że nigdy nie można ufać jednej stronie: konieczne jest spojrzenie na dane wydarzenia z kilku perspektyw, by móc sobie wyrobić neutralny obraz.