Piękne lato w Aszkelonie - izraelskim kurorcie nad Morzem Śródziemnym. Spotykają się tam regularnie emigranci z '68 roku, skupieni w klubie Reunion. Zjeżdżają z całego świata. To nasi dawni koledzy, którzy w latach 1968-69 pod wpływem szykan wyjechali z Polski z 'dokumentem podróży' zamiast paszportu, bez prawa powrotu. Moment rozstania pamiętają w najdrobniejszych szczegółach. Byli obywatelami polskimi, wielu z nich należało do elity inteligencji. To, że są obcymi - Żydami - uświadomiono im, wypędzając z ojczyzny, pozbawiając obywatelstwa. Odebrane obywatelstwo polskie zaczęto im przywracać dopiero po 40 latach. Dworzec Gdański w Warszawie, skąd odjeżdżały pociągi z emigrantami, stał się miejscem symbolicznym. Dokument Marii Zmarz-Koczanowicz pokazuje, poprzez kilka ludzkich losów, jak dramatyczna była decyzja o wyjeździe. Mam do tego filmu osobisty stosunek – zobaczyłem w nim Leona, kolegę szkolnego. Słuchając go, przypomniałem sobie moment naszego zdawkowego pożegnania, wiosną 1968. Dopiero z tego filmu dowiedziałem się, co musiał wtedy przejść. Szef rządzącej w Polsce monopartii, Władysław Gomułka, wołał z trybuny, że tacy, jak on, są 'agenturą państwa Izrael', 'piątą kolumną'. 'Każdy szanujący się zakład pracy musiał wykazać się obecnością 'syjonistów', jak eufemistycznie określano ludzi pochodzenia żydowskiego - tego wymagała poprawność polityczna. A my, uznani za swoich, nie umieliśmy, nie chcieliśmy, nie mogliśmy nic zrobić. Baliśmy się o siebie, dopiero później odczuliśmy ich brak' - przyznaje prowadząca wywiady Teresa Torańska. Historycy pokazali kulisy wydarzeń roku 1968 w Polsce. Wiele można dziś zrozumieć, wytłumaczyć: sześciodniowa wojna egipsko-izraelska; nacisk ZSRR na władze polskie, by poparły stronę arabską; walki partyjnych frakcji; próba ograniczenia wolnościowych dążeń inteligencji. Ten film nie wchodzi w sferę politycznych uwarunkowań. Niczego nie chce tłumaczyć. Dowiadujemy się po prostu, co czuli wtedy nasi koledzy, wyjeżdżający z Dworca Gdańskiego. Autorkom filmu chodzi o to, żeby widz spojrzał na tamte wydarzenia ich oczami i odczuł solidarność. Emigranci z rozbawieniem oglądają kroniki sprzed 40 lat z przemówieniem Gomułki. Są dzisiaj ludźmi sukcesu. Ale w pewnym momencie niemal każdemu z nich załamuje się głos. Również widzów, gdzieś w dwóch trzecich filmu, żal chwyta za gardło i nie opuszcza aż do końca. Żal za nieodwracalnym. [opis dystrybutora dvd]