Arturo Pérez-Reverte, hiszpański pisarz i dokumentalista, zyskał w Polsce sporą popularność kilkanaście lat temu, kiedy to ukazało się u nas kilka jego książek. Tym razem wydawnictwo ArtRage zdecydowało się na wznowienie Szachownicy flamandzkiej – powieści, od której zaczęła się poważna kariera autora w Hiszpanii – w odświeżonym przekładzie Filipa Łobodzińskiego.

Główną bohaterką postaci jest Julia, konserwatorka dzieł sztuki. Poznajemy ją przy pracy nad najnowszym zleceniem, otrzymanym od Menchu, jej szefowej i patronki, bogatej marszandki niestroniącej od towarzystwa młodych mężczyzn. Odnawiany obraz przedstawia troje ludzi: flamandzkiego księcia Ferdynanda, jego żonę Beatrycze, oraz przyjaciela, rycerza Rogiera d’Arras. Mężczyźni rozgrywają w skupieniu partię szachów. Dzieło, autorstwa znanego XV-wiecznego malarza Pietera van Huysa, z pewnością osiągnie na aukcji wysoką cenę, która może urosnąć jeszcze bardziej w obliczu dokonanego przez Julię odkrycia. Analiza pozwoliła stwierdzić, że van Huys umieścił na obrazie napis „Quis necavit equitem?”, czyli „Kto zabił rycerza?”, by potem starannie go zamalować.

Źródło: ArtRage

Publiczność lubi historyczne sensacje, a pewną wskazówką pomagającą w wyjaśnieniu zagadki może być fakt, że jeden z bohaterów obrazu, Rogier, w istocie zginął dwa lata przed powstaniem Partii szachów. Tego ostatniego faktu Julia dowiaduje się od Alvara, historyka sztuki, z którym niegdyś miała romans. Całość wydaje się z punktu widzenia wszystkich zainteresowanych bardzo obiecująca, ale… Alvaro wkrótce ginie w nie do końca jasnych okolicznościach. Tajemnica mordu sprzed kilkuset lat zaczyna łączyć się ze śmiercią jak najbardziej współczesną, a kluczem do jej zrozumienia staje się przedstawiona na obrazie partia szachów. Śledztwo z konieczności obejmuje wydarzenia z wieku XV i XX, a Julii pomagają w nim dawny przyjaciel, antykwariusz Cesar, oraz niezwykły szachista Munoz, przegrywający wszystkie partie, do jakich zasiada.

Kryminały wykorzystujące dzieła sztuki i historyczne śledztwa nie stanowią już szczególnej nowości, ale Szachownica flamandzka nadal wyróżnia się ciekawymi postaciami, nieoczywistymi zwrotami akcji oraz autentycznym zaangażowaniem autora w opisy flamandzkiego malarstwa i szachowych subtelności. Sam wracam do powieści po dwudziestu latach, dostrzegając tym razem i pewne wady: niektóre opisy są przegadane (wpadają wręcz w pretensjonalność), a rozwiązanie, choć efektowne, budzi lekkie wątpliwości. Mimo tych zastrzeżeń Szachownicę zdecydowanie warto sobie przypomnieć. Dla tych, którzy z sensacyjnymi kryminałami Péreza-Reverte nie mieli jeszcze do czynienia, będzie (obok Fechtmistrza) świetną okazją do pierwszego spotkania.