„Rejseholdet” – kryminalne zagadki Danii

Początków seriali nowej generacji wszyscy dopatrują się w Oz i Rodzinie Soprano. Oczywiście trudno nie docenić amerykańskich produkcji, które zrewolucjonizowały postrzeganie telewizji, jednak teraz, gdy opowieści w odcinkach stały się popularne na całym świecie, na wierzch wychodzą także inne tytuły, które do tego trendu się przyczyniły. Wątpliwe, czy ktoś dziesięć lat temu słyszał na przykład o Rejseholdet. Przyglądając się duńskiemu serialowi z dzisiejszej perspektywy, łatwo dostrzec, ile wniósł do tego, co obecnie dzieje się na małym ekranie.

Oglądając kolejne odcinki Rejseholdet można mieć wrażenie, że to duńska wariacja na temat CSI. W każdym odcinku tytułowa jednostka (w wolnym tłumaczeniu "rejseholdet" to "latający oddział") jeździła po kraju i pomagała w rozwiązywaniu spraw lokalnej policji. Bohaterowie mierzyli się ze wszelkiego rodzaj przestępcami: mordercami, gwałcicielami, złodziejami, porywaczami, przemytnikami czy pedofilami. Poza nielicznymi wyjątkami godzina serialu to jedno śledztwo, a przewijające się przez kilka odcinków wątki osobiste bohaterów stanowią jedynie tło. Format i data premiery (obie produkcje zadebiutowały w 2000 roku) to jednak jedyne rzeczy, które łączą Rejseholdet i Kryminalne zagadki Las Vegas. Pod względem atmosfery skandynawskiemu serialowi znacznie bliżej do Prawa ulicy.

Realizm, mrok i depresja – tak można opisać zaproponowany przez Duńczyków styl. Zgodnie z zasadami nordyckiego noiru (który notabene wtedy dopiero kiełkował) nie ma tu zbyt wielu momentów komediowych, a w nawet najbardziej słoneczne dni temperatura odczuwalna oscyluje w okolicach zera. Bohaterowie nie mają efektownych gadżetów, korzystają wyłącznie ze swojej intuicji i nie rzucają wpadającymi w ucho powiedzonkami, zaś tempo ich pracy (a zarazem akcji) często woła o pomstę do nieba. Efekt realizmu dopełnia fakt, że wszystkie sprawy, które pojawiają się w serialu, bazują na prawdziwych śledztwach duńskiej policji.

Rejseholdet przede wszystkim jednak otworzyło drzwi dla kobiecych bohaterek w rolach głównych. Ingrid Dahl (grana przez Charlotte Fich) jest protoplastką Sary Lund, Sagi Noren czy Birgitte Christensen. Choć widać u niej pewne aspołeczne zachowania, jest to w gruncie rzeczy silna kobieta, która dowodzi zespołem nie gorzej, niż robiłby to niejeden mężczyzna. Z drugiej strony serial w swoich szeregach skrywał przyszłą gwiazdę, która już wtedy skradała każdą scenę – Madsa Mikkelsena. Ingrid Dahl jest główną bohaterką, ale to jego Allan Fischer był ulubioną postacią widzów i krytyków. Najbardziej kolorowy członek z całego oddziału, klasyczny typ policjanta, który nie zawsze postępuje zgodnie z literą prawa, sprawił, że znany do tej pory z filmów "Bleeder" i "Pusher" Mikkelsen stał się jednym z najważniejszych aktorów w całej Danii. Kilka lat później znał go już cały świat.

Po sukcesie Forbrydelsen świat spragniony kolejnych mroźnych historii z Europy Północnej odszukał i zaczął importować Rejseholdet. Jako Rejseholdet poznali go widzowie w wielu krajach – czy to dzięki emisji w telewizji, czy wydaniu na DVD. Nie brakowało pochwał ze strony krytyków spoza Danii, jednak serial ostatecznie spektakularnego sukcesu nie odniósł. Kilkanaście lat po premierze produkcja ta wydaje się nie robić podobnego wrażenia jak w chwili debiutu. Strona estetyczna nie jest tak innowacyjna, narracja zaczęła się starzeć, a postacie i fabuła już nie imponują. Inne seriale pewne rzeczy zrobiły po prostu lepiej.

Oglądając Rejseholdet dzisiaj, trudno w ogóle pozbyć się wrażenia, że wszystko już widzieliśmy gdzie indziej, a pomysły scenarzystów nie mogą być bardziej wtórne. Nic bardziej mylnego – to właśnie Rejseholdet rozpoczęło nordycki noir w serialach.