Trudne zagadki kryminalne, błyskotliwi śledczy i zagmatwana, pełna zwrotów akcji fabuła. Tego oczekujemy od dobrych powieści kryminalnych. Nikt tego nie robi tak dobrze jak skandynawscy pisarze reprezentujący ten nurt w literaturze. To od nich otrzymaliśmy takich kultowych bohaterów jak Lisbeth Salander czy Harry Hole. A jeżeli polubimy jakąś postać to chcemy, aby pojawiało się więcej książek z nią. Ten artykuł przybliży Wam kilka wartych uwagi cykli kryminalnych pióra skandynawskich autorów. Pod uwagę brałem te serie kryminalne, na które składają się co najmniej trzy tytuły.

Seria Millenium – Stieg Larsson, David Lagercrantz

Chyba obecnie najpopularniejsza seria książek kryminalnych. A wszystko za sprawą pewnego dziennikarza. Stieg Larsson, który zajmował się w swojej karierze żurnalisty środowiskami skrajnej prawicy, bardzo chciał stworzyć powieść detektywistyczną. I tak powstał najbardziej znany duet kryminalny w XXI wieku, Mikael Blomkvist i Lisbeth Salander. Dziennikarz śledczy i aspołeczna hakerka to tandem, jakiego próżno szukać w dzisiejszej literaturze. On stonowany, a jednocześnie z uporem maniaka szukający odpowiedzi, ona prawdziwa twardzielka, chodzący komputer, jednak przy okazji wewnętrznie krucha i rozchwiana emocjonalnie. Wzajemnie się uzupełniają, z każdej kartki powieści z ich udziałem bije niesamowita chemia pomiędzy tymi postaciami. Nawet jeśli w książce w praktycznie żadnej scenie nie pojawiają się razem. Larsson niestety nie doczekał momentu, w którym świat zachwyca się jego bohaterami. Obecnie pisarską schedę po autorze przejął David Lagercrantz, który napisał kontynuację trylogii Larssona pod tytułem Co nas nie zabije. W tym roku w księgarniach pojawi się kolejna książka jego autorstwa Mężczyzna, który gonił swój cień.

Cykl o Harrym Hole – Jo Nesbø

A oto przedstawiciel norweskiej szkoły kryminału ze swoim kultowym bohaterem. Harry Hole, komisarz Wydziału Zabójstw komendy w Oslo, specjalista w łapaniu seryjnych morderców. Przy tym alkoholik z niepohamowaną żądzą rozwiązywania zagadek kryminalnych. To właśnie trudne śledztwa, z jakimi musi zmierzyć się na kartach kolejnych powieści cyklu, działają jak narkotyk na Harry'ego. Jest od nich bardziej uzależniony niż od wspomnianego alkoholu. To nie każda kolejna butelka Jima Beama niszczy życie policjanta, a właśnie sprawy kryminalne, którym poświęca się bez reszty. Jo Nesbo doskonale prowadzi postać Harry'ego, dodatkowo nakreślając nam profile społeczne i układy, jakimi rządzi się życie w Oslo. W wydaniu Nesbo jest to miasto, do którego nigdy nie chcielibyście przyjechać na wakacje. Ponadto pisarz wzbogaca cały świat przedstawiony o fantastyczne postacie drugoplanowe, które nierzadko grają pierwsze skrzypce. Moją faworytką jest tutaj Katrine Bratt, genialna policjantka z problemami psychicznymi. Skandynawscy pisarze bardziej na skupianiu się kto zabił wolą odpowiedzieć na pytanie dlaczego. Nikt nie robi tego tak dobrze jak Jo Nesbø i Harry Hole. Obecnie w księgarniach pojawiła się nowa książka z cyklu pod tytułem Pragnienie.

Seria z Sebastianem Bergmanem – Michael Hjorth, Hans Rosenfeldt

Seria, na którą kilka lat temu trafiłem przypadkiem, a po przeczytaniu pierwszej książki stałem się jej wiernym fanem. Pisarski duet, który stworzyli Michael Hjorth i Hans Rosenfeldt dał nam wyjątkowego, nietuzinkowego bohatera powieści kryminalnych. Sebastian Bergman to psycholog policyjny, specjalizujący się w profilowaniu seryjnych morderców. Ciężka trauma przeżyta w przeszłości sprawiła, że trudno stworzyć mu jakieś silne relacje z ludźmi. Odskocznią są dla niego przypadkowe kontakty seksualne z całą masą kobiet. Mimo jego niezespołowego usposobienia jest on bardzo ważnym elementem specjalnego zespołu policji kryminalnej dowodzonego przez Torkela Hoglunda. Hjorth i Rosenfeldt oprócz skomplikowanych zagadek kryminalnych starają się, aby każda postać z drużyny Begmana miała w pełni nakreślony profil psychologiczny z całą historią, która kształtuje danego bohatera. Nie będę tutaj wchodził w sferę spoilerów, powiem tylko, że Bergman nie jako jedyny ma problemy ze sobą. Cały jego zespół to barwna galeria postaci. Mimo tak odrębnych charakterów stanowią ciekawy kolektyw, którym niestraszna żadna sprawa kryminalna. Autorom udało się doskonale połączyć ten charakterologiczny koktajl.

Cykl o Erice Falck i Patriku Hedstromie – Camilla Läckberg

Przerażające zbrodnie nie muszą dziać się tylko w wielkich miastach. Doskonale rozumie to Camilla Läckberg. Głównym miejscem, w którym dzieje się fabuła jej książek, uczyniła swoją rodzinną, małą miejscowość Fjalbecka. To, że nie mamy do czynienia z wielkimi metropoliami, gdzie władza, korupcja i przestępstwa mnożą się na każdym rogu, nie znaczy, że proponowane nam kryminalne intrygi nie będą mroczniejsze. Wręcz przeciwnie. Lackberg oraz jej bohaterowie doskonale rozumieją specyfikę małych miasteczek, w których wszyscy się znają i wiedzą o sobie jak najwięcej. Przy tym pisarka dokonuje swoistej wiwisekcji szwedzkiej prowincji. Nie tylko nakreśla nam jej obraz, ale dokonuje prawdziwego profilowania społecznego i psychologicznego warstw, z których składa się życie w miasteczku. Najlepszymi przewodnikami po tej materii są właśnie główni bohaterowie powieści Läckberg, pisarka Erika Falck oraz policjant Patrik Hedstrom, przedziwny duet, który jednak sprawdza się na papierze. Kto jeszcze nie czytał, niech koniecznie zasiądzie do lektury.

Seria o Kurcie Wallanderze – Henning Mankell

Tych dwóch panów nie mogło zabraknąć w tym zestawieniu. Legenda szwedzkiego kryminału i najbardziej znany śledczy z tego kraju to absolutny top literatury i to nie tylko tej spod znaku walki ze zbrodnią. Henning Mankell w swoich książkach pokazuje obraz tej prawdziwej Szwecji, brudnej, targanej konfliktami, ksenofobicznej. Pisarz nie bawi się w ukazywanie pocztówkowych krajobrazów tego skandynawskiego kraju. Przeprowadza także mentalną analizę szwedzkiego społeczeństwa, które musi zmierzyć się ze zmianami zachodzącymi w świecie. I właśnie w to otoczenie doskonale wpisuje się główny bohater książek Mankella, Kurt Wallander. To policjant, który w pełni poświęca się służbie sprawiedliwości, a jego przyjaciół można policzyć na palcach jednej ręki. Targany wewnętrznymi rozterkami właśnie w pracy odnajduje pewnego rodzaju ukojenie, jest to dla niego element terapii albo po prostu ucieczki. Łapanie brutalnych morderców jest dla niego w jakiś dziwny sposób łatwiejsze od starcia z życiowymi problemami. Mankell sam mówił o swoim bohaterze, że jest to postać, która stale się zmienia, nawet w obrębie jednej powieści. Sięgnijcie po przygody Wallandera, a przekonacie się o słuszności tych słów.

Cykl o Eriku Winterze – Ake Edwardson

Seria, która przyniosła szwedzkiemu pisarzowi największą sławę i spore grono oddanych fanów. Ake Edwardson to obecnie jeden z najbardziej poczytnych skandynawskich autorów kryminałów nie tylko w Szwecji, ale także na świecie. Jego cykl o policjancie Eriku Winterze został przetłumaczony na 20 języków. Bohater Edwardsona to lubujący się w  whisky bardzo skuteczny śledczy. Wydawałoby się, że charakterystyka Wintera wygląda tak jak sporej liczby innych książkowych policjantów, których stworzyli koledzy Edwardsona po fachu. Alkoholik, z problemami osobistymi, poświęcający się przede wszystkim łapaniu morderców. Nic bardziej mylnego. Pisarz odnalazł świetny balans w charakterystyce Wintera pomiędzy jego pozą zimnego drania a człowiekiem sprawiedliwym, w pełni przekonanym o swoich zasadach, którymi kieruje się w życiu. Dlatego pomimo całej specyficznej otoczki wokół policjanta bardzo kibicujemy jego postaci. Szczególnie, że z książki na książkę Winter zyskuje coraz bardziej ludzki wymiar, nie tracąc przy tym na swojej charyzmie. Warto przeczytać.

Seria o Rebece Martinsson – Asa Larsson

Åsa Larsson nazywana jest królowa skandynawskiego kryminału. Już samo to powinno Was zachęcić do sięgnięcia po jej książki. Każda jej powieść sprzedaje się w Szwecji w nakładzie przekraczającym 200 tysięcy egzemplarzy. Główną bohaterką kryminałów pisarki jest Rebeka Martinsson, utalentowana prawniczka, której karierę przerwała tragedia. Rebeka jest prawdziwą ryzykantką, która balansuje na krawędzi, jednocześnie będąc przy tym bardzo delikatną osobą. Larsson mówi, że po części Rebeka jest odbiciem jej samej. Zresztą pisarka wcześniej sama była prawniczką. Co ciekawe w filmach na podstawie powieści Larsson w rolę Rebeki wcieliła się Izabella Scorupco. Ważnym elementem książek autorki jest też umiejscowienie ich akcji na dzikiej szwedzkiej północy, która nawet dla samych Szwedów jest bardzo tajemniczym, a nawet egzotycznym rejonem. Mieszanka bezkompromisowej ciekawej postaci, jaką jest Martinsson, tajemniczych zbrodni oraz nieokiełznanego krajobrazu sprawiają, że książki Larsson czyta się z zapartym tchem.