Czarna Owca

– 2 –

Nie wiadomo, jak długo trwałyby procedury, związane z odprawą celną trumny, zwłaszcza, że szef zmiany, która dopiero objęła dyżur, nie wydawał się skłonny do ich przyspieszenia – może oczekiwał na materialny wyraz wdzięczności – jeśliby nie obecność konsula, który osobiście przyleciał z Moskwy, eskortując zwłoki, a teraz napierał potężnym brzuchem na biurko celnika, potrząsając plikiem dokumentów trzymanych w ręku.

– Ma pan tu wszystko! Czego pan jeszcze chce?! – Konsul sapał z oburzenia.

Celnik podniósł głowę, ogarnął wzrokiem pozostałych członków eskorty. Wkroczyli do jego pomieszczenia z bezceremonialną pewnością ludzi, nawykłych do wymuszania posłuszeństwa. Czterej młodzi mężczyźni i ich opiekun czy dowódca stali w milczeniu, przyglądając się uważnie scenie rozmowy dwóch urzędników. Znieruchomiałe sylwetki nieproszonych gości wypełniały niemal całą przestrzeń gabinetu. Krótko ostrzyżeni, w jednakowych długich płaszczach. Było coś niepokojącego, groźnego nawet, w ich bladych ze zmęczenia twarzach i ciężkich spojrzeniach. Szef zmiany popatrzył na zaświadczenie o zgodzie na sprowadzenie zwłok do kraju, na datę urodzin denata. Tomasz Wiśniewski. Lat dwadzieścia trzy. Dokument podpisał konsul PRL w Moskwie. Celnik podniósł wzrok na czwórkę młodych mężczyzn wyglądających na wojskowy patrol przebrany w cywilne ubrania lub ludzi ze służb specjalnych, którzy wykonują pierwsze zadanie. Pokiwał domyślnie głową.

– Panowie, nie zrozumieliśmy się. Nie ma żadnych przeszkód. Możecie zabrać trumnę. – Funkcjonariusz przystawił pieczęć na dokumencie.

– Mogę zadzwonić? – zapytał miękko opiekun grupy.

Celnik uprzejmie wskazał ręką na aparat telefoniczny. Teraz już tylko chciał, aby nocni goście jak najszybciej opuścili jego biuro i teren lotniska.

– Panie wójcie, niech pan przekaże Wiśniewskim, że będziemy wczesnym rankiem. Przed świtem jeszcze – powiedział do słuchawki człowiek o rysach twarzy tak banalnie powszednich, że aż trudnych do opisania. – Nie trzeba przesuwać godziny. Będziemy na czas.

Kolejny problem powstał z kierowcą zakładu pogrzebowego BONGO, który zdecydowanie odmówił prowadzenia samochodu nocą. Cwaniakowaty wygląd szofera nie harmonizował z marką Biura Opieki nad Grobami Obcokrajowców, bo tak brzmiała oficjalna nazwa firmy, zajmującej się transportem zwłok zza granicy.

– Panie, to czterysta kilometrów! W taką pogodę?! Za nic w świecie! Pojedziemy jutro z rana! – oświadczył kategorycznie.

– Pojedziemy dzisiaj! Do szóstej, siódmej rano dojedziemy – zaoponował spokojnie jeden z czwórki młodzieńców. Miał wyraziście ciosaną twarz i twarde spojrzenie.

– Nie ma mowy! Panie, skąd dostaniemy po drodze benzynę? Ruskie przykręcili kurek. W całym kraju brakuje paliwa. Staniemy gdzieś w drodze i co? – upierał się kierowca.

Chłopiec wyciągnął z portfela trzy banknoty z wizerunkiem Kopernika, każdy o nominale tysiąca złotych.

– Masz pan tu trzy tysiaki. Płacimy też za paliwo. Nie chcesz pan prowadzić, możesz pan siedzieć. Ja pojadę. – Głos młodego mężczyzny odpowiadał jego spojrzeniu.

Nuty, które się w nim pojawiły, skłoniły jego kolegę do interwencji.

– Sołtys, nie szalej. – Uspokajająco dotknął ręki negocjatora.

– No dobrze, pojadę. – Szofer ustąpił, zgarniając pieniądze do kieszeni.

– Panowie, to ja się pożegnam – przypomniał o sobie konsul.

– Dziękujemy panu. Poradzimy już sobie. – Opiekun grupy podał rękę pękatemu konsulowi.

Nim ruszyli, jeden z chłopców starł troskliwie krople wilgoci z wieka trumny, wyjął z torby biało-czerwoną flagę i przykrył nią mahoniową skrzynię. Kąciki ust opiekuna grupy wygięły się, jakby chciały coś powiedzieć. Czterej chłopcy patrzyli na niego wyzywająco, z wyrzutem.

Jechali dwoma samochodami. Młody mężczyzna, nazwany przez kolegę Sołtysem, usiadł w szoferce nyski obok kierowcy. Pozostali zajęli miejsca w polonezie, prowadzonym przez opiekuna grupy. Samochody, najpierw auto osobowe, a za nim furgonetka, minęły ostatnie światła Warszawy i roztopiły się w deszczowej ciemni październikowej nocy.

Przed Koninem, dokąd dojechali o trzeciej nad ranem, znaleźli czynną stację benzynową. Zaspany pracownik niechętnie wypełzł z małej budki, ozdobionej pomarańczową wielką literą N, i poczłapał w kierunku jednego z dwóch dystrybutorów.

– Jest tylko droższa, żółta, po osiemnaście za litr – uprzedził.

– Lej pan do pełna – zarządził kierowca furgonetki, wyraźnie usatysfakcjonowany, że to nie on nie będzie musiał płacić, i ziewnął, przeraźliwie szeroko otwierając usta.

– A wiesz pan, jeździłem latem do Zachodnich Niemiec, po jednego delikwenta. Tam na stacjach można nawet coś zjeść, i to gorącego, napić się kawy. Wyobrażasz pan sobie?! A tutaj kiszki marsza grają, a ty cierp, człowieku.

– Dojedziemy na miejsce, to pan się wyśpi, odpocznie. – Współpasażer dodawał otuchy kierowcy. – Zmienić pana?

– Nie. Dojadę jakoś. Daleko jeszcze?

– Jakieś dwieście kilometrów. Tak wynika z mapy.

Opiekun grupy chętnie natomiast oddał kierownicę jednemu z chłopców. Furgonetka podążała w ciemno za samochodem osobowym, natomiast prowadzący poloneza nieustannie musiał wpatrywać się w drogę, bacząc, aby nie zjechać na pobocze lub nie wpaść w dziurę w asfalcie.

– Niech pan się postara nie roztrzaskać auta, bo będziemy wracali pieszo do Warszawy – zażartował opiekun, zajmując miejsce na tylnym siedzeniu. Oczy piekły go ze zmęczenia. Nie mógł pomóc wychowankowi nawet jako pilot.

Przejeżdżając przez puste, pogrążone w deszczu i sennym bezruchu miasto, patrzył, jak skąpe oświetlenie pojedynczych lamp ulicznych wydobywa z półmroku profile siedzących obok chłopców, a później znowu odsuwa je w cień niczym postacie w japońskim teatrze cieni. Młodzi mężczyźni milczeli od samej Warszawy, z rzadka tylko przerzucając się krótkimi, urwanymi zdaniami lub pojedynczymi słowami. Czuł, jak z każdym kilometrem drogi, którą przemierzała wieziona za nimi trumna, między nim a młodymi wyrasta mur. Zrozumiał to już w Moskwie, kiedy Dargin i Łuczywo, dwaj koledzy Wiśniewskiego, weszli do jego gabinetu i zażądali, tak – zażądali – to było właściwe słowo, aby on, jako pierwszy sekretarz ambasady, podjął decyzję o udostępnieniu wieczorem sali w ambasadzie, gdyż chcą pożegnać się z Tomaszem i proszą, aby nikogo z urzędników przy tym nie było. „Pan może przyjść”, dodali. Porozumiał się wówczas z konsulem, że ten opieczętuje trumnę ze zwłokami nie w kostnicy, lecz w urzędzie konsularnym.