Podróże naddźwiękowe mogą powrócić – bez huku – dzięki doświadczalnemu samolotowi X-59

fot. materiały prasowe

Pasażerskie samoloty naddźwiękowe powstały około 50 lat temu, ale już od początku lat 70. XX wieku zakazane jest przekraczanie bariery dźwięku w lotach komercyjnych nad lądem. Przyczyną jest ogłuszający grom dźwiękowy powstający, gdy samolot przekracza prędkość Mach 1, czyli 1062 km/h na wysokości rejsowej samolotów pasażerskich wynoszącej około 11 km. NASA i Lockheed Martin od lat zajmują się tym problemem, pracując nad doświadczalnym samolotem X-59, który niedawno zakończył swój pierwszy lot testowy.

Inżynierowie lotniczy z Lockheed Martin zaprojektowali samolot tak, aby wytwarzał cichy grom dźwiękowy, co potencjalnie umożliwi loty nad lądem z prędkością ponaddźwiękową i skróci czas podróży o połowę.

Pierwszy lot odbył się nad pustynią w Kalifornii krótko po wschodzie słońca i miał na celu przetestowanie integralności strukturalnej X-59, a nie jego zdolności naddźwiękowych. NASA planuje rozpocząć testy naddźwiękowe trzydziestometrowym samolotem podczas kolejnych lotów.

Grom dźwiękowy występuje, gdy samolot przekracza barierę dźwięku, generując falę uderzeniową – nagły wzrost ciśnienia powietrza, po którym następuje gwałtowny spadek do poziomu otoczenia. NASA rozpoczęła testowanie sposobów ograniczenia tego efektu w 2018 r., wykonując loty samolotami F/A-18 z prędkością 1,1 Macha nad kontrolowanymi obszarami w Galveston w Teksasie i zbierając opinie mieszkańców. Wykonując strome nurkowania i gwałtowne wznoszenie, samoloty wytworzyły dwie skierowane w dół fale uderzeniowe, które osłabiały się wraz z odległością, znacznie obniżając ich postrzeganą głośność.

Tymczasem XB-1 firmy Boom Supersonic jest pierwszym prywatnie zbudowanym samolotem, który na początku tego roku przekroczył barierę dźwięku, osiągając prędkość 1,122 Macha. Prototyp służy do testów rozwojowych przyszłego samolotu odrzutowego Overture, który będzie przewoził do 55 pasażerów z prędkością 2,2 Macha na wysokości 18 km – skracając czas podróży z Londynu do Nowego Jorku do około trzech i pół godziny. Firma Boom planuje również wykorzystać zrównoważone paliwo lotnicze do lotów o zerowej emisji dwutlenku węgla.

Wiele linii lotniczych rozpoczęło już przyjmowanie zamówień na samolot Overture, a dostawy mogą rozpocząć się przed 2030 r. Jeśli projekt zakończy się sukcesem, Boom Supersonic po raz pierwszy od ponad dwóch dziesięcioleci zaoferuje naddźwiękowe loty pasażerskie.

W 1947 r. Bell X-1 jako pierwszy samolot przekroczył barierę dźwięku, a w kolejnych dziesięcioleciach takie modele, jak angielsko-francuski Concorde znany z wielu filmów, w tym z kultowych scen z Przekrętu z kuzynem Avim (nieżyjący już Dennis Farina) oraz radziecki Tupolew Tu-144, przewoziły pasażerów z prędkościami naddźwiękowymi. Nękane usterkami samoloty Tu-144 zostały wycofane z eksploatacji jeszcze w latach 80. ubiegłego stulecia. Z kolei Concorde ostatecznie wycofano w 2003 r. po katastrofie lotu Air France 4590 w 2000 roku, w której zginęło 100 pasażerów, 9 członków załogi oraz 4 osoby postronne (w tym dwie Polki) po tym, jak podczas startu samolotu z paryskiego lotniska de Gaulle odłamek metalu przebił oponę, która uszkodziła zbiorniki paliwa, co wywołało pożar, w wyniku którego samolot runął na niewielki hotel w miejscowości Gonesse.