„Mistrz i Małgorzata” – rękopisy i seriale nie płoną

Odsłon filmowych "Mistrza i Małgorzaty" powstało wiele, jednak zbierały raczej kiepskie recenzje (na przykład wersja Andrzeja Wajdy z 1971 roku, zaś ekranizacja Jugosłowianina, Aleksandra Pietrowicza - 1972 - ukazała się dopiero 20 lat po nagraniu). Lepiej wychodziły seriale na podstawie "powieści w powieści" Bułhakowa. Stosunkowo dobrze wypadł cztero odcinkowy serial Macieja Wojtyszki, nakręcony w 1988 roku. Jednak największym sukcesem okazał się najnowszy serial (z 2005 roku) telewizji rosyjskiej (10 odcinków). Mówiono nawet, że za tym sukcesem stała jakaś nieczysta siła...

Reżyser Władimir Bortko, w odróżnieniu od poprzedników, mało ingerował w oryginalną, bułhakowską fabułę. Tak więc w Moskwie, w 1935 roku, pojawia się Woland (czyli Szatan) i jego świta. Książe Ciemności jest zainteresowany przemianami, jakie dotknęły nie tylko Rosję, ale i cały świat ("budowa nowego człowieka", nowy porządek społeczny zaprzeczający starej filozofii, istnieniu Boga i… Szatana). Po raz pierwszy poznajemy go podczas spotkania na moskiewskim skwerze z przedstawicielami "nowego porządku" - redaktorem Berliozem i poetą Iwanem Bezdomnym. Uparcie twierdzą oni, że nie ma Boga, a tym bardziej Szatana (chociaż właśnie z nim dyskutują o Kancie).

Całe spotkanie ma tragiczny, ale przewidziany przez Wolanda finał - Berlioz wpada pod tramwaj, a Bezdomny trafia do szpitala dla wariatów. Zaś Woland zaczyna swe harce po Moskwie. Albo może... odkrywanie ludzkiej natury?

[image-browser playlist="604942" suggest=""]©2005 Telekanal Rossiya

Stosuje w tym celu wiele mniej lub bardziej drastycznych sposobów. Jednym z nich jest słynny pokaz czarnej magii w Teatrze Variete. I to właśnie tam Szatan dochodzi do prostego, ale prawdziwego wniosku, że ludzi zepsuł "problem mieszkaniowy". Równolegle, a może dokładniej na przemian do wątku Wolanda, pojawia się wątek tytułowego Mistrza oraz jego miłości do Małgorzaty. On, Mistrz, ma 40 lat, zna sześć języków i pisze powieść swego życia - dzieło o Poncjuszu Piłacie i Jeszui Ga-Nocri (której fragmenty też przeplatają się w samym serialu i są genialnymi rozważaniami filozoficznymi). Jednak okoliczności doprowadzają go do zakładu dla obłąkanych oraz zniszczenia swojej książki w płomieniach… Ona, Małgorzata, ma bogatego męża, dostatnie życie, ale brakuje jej miłości. Zakochana z wzajemnością w Mistrzu zrobi dla niego wszystko, nawet zostanie wiedźmą i królową na diabelskim balu…

Reżyser Władimir Bortko zaprosił do udziału w filmie kilku znanych aktorów. Anna Kowalczuk (Małgorzata), Oleg Basilaszwili (Woland), Aleksander Abdułow (Korowjew), Sergej Bezrukow (Jeszua Ga-Nocri) to prawdziwe gwiazdy rosyjskiej kinematografii. Swoją grą doskonale odtworzyli charaktery bohaterów, nadając całej produkcji niesamowity klimat.

[image-browser playlist="604943" suggest=""]©2005 Telekanal Rossiya

Serial niewątpliwie zwrócił uwagę widzów - zobaczył go wszak co trzeci Rosjanin! To połączenie kultury masowej z literackim klasykiem zaciekawiło też i młodzież (co jest obecnie bardzo niezwykłym zjawiskiem). Jednak zasługa leży po obu stronach - książka była genialnym materiałem, a sam serial był bardzo dobrze zrealizowany od strony scenariuszowej i technicznej. Obie pozycje są świetnym materiałem do dyskusji na wiele tematów - czy to o Bogu, diable, komunizmie czy ludzkim grzechu.