Pierwsi aktorzy wcielali się w rolę marszałka jeszcze nawet za jego życia. Ostatnio też sporo się w tym temacie dzieje. Oto chronologiczny przegląd Józefów Piłsudskich na ekranie:

Miłość przez ogień i krew (1924)

Jerzy Jabłoński

Ledwie kilka lat minęło od wojny polsko-sowieckiej, a już pokazano ją w polskich kinach. Piłsudski i Witos kontra Lenin i równocześnie skomplikowana historia wojennej miłości muzyka Jana Ordy. Niestety film nie zachował się do dziś.

Komendant (1928)

Antoni Piekarski

Ten film - pierwsza biografia marszałka - również się nie zachował. Ba, on nawet wówczas w latach dwudziestych nie wszedł do kin. Ale trzeba go odnotować jako kolejną próbę pokazania na ekranie twórcy polskiej państwowości

Pierwsza konna (1941)

Jewgienij Kałuski

A to wojna polsko-sowiecka widziana z drugiej strony, czyli Piłsudski nie jest tu bynajmniej pozytywnym bohaterem. Film oczywiście miał czysto propagandowe zadania i spełniał je, jak umiał najlepiej. Oto fragment z marszałkiem:

Śmierć prezydenta (1977)

Jerzy Duszyński

Opowieść o krótkim urzędowaniu pierwszego prezydenta Polski, który ginie w zamachu po zaledwie tygodniu. Film Kawalerowicza dał nawet uczciwy jak na czasy PRL-u obraz Polski międzywojennej. Piłsudski w tej opowieści to (zgodnie z wydarzeniami historycznymi) ustępujący Naczelnik Państwa.

Zamach stanu (1981)

Ryszard Filipski

Autorska wizja wydarzeń z 1926 r. oczami Ryszarda Filipskiego. Ten bardzo aktywny w tamtych dekadach polski twórca zarówno wyreżyserował, jak i zagrał w tym filmie rolę marszałka. Zamach majowy z pewnością zasługuje jeszcze na wiele filmów i kiedyś się ich doczekamy – w końcu to jedno z bardziej kontrowersyjnych wydarzeń w naszej historii najnowszej.

Polonia Restituta (1981)

Janusz Zakrzeński

W tym samym roku powstała także pełna rozmachu opowieść o odzyskiwaniu przez Polskę niepodległości w latach 1914-1918. W filmie Bohdana Poręby (który podobnie jak Zamach stanu miał też telewizyjną wersję serialową) Piłsudskiego zagrał Janusz Zakrzeński, wybitny aktor, który zginął w 2010 w katastrofie smoleńskiej. W ostatnich latach życia Zakrzeński często wcielał się w Piłsudskiego w różnych inscenizacjach i na uroczystościach rocznicowych.

Marszałek Piłsudski (2001)

Mariusz Bonaszewski / Zbigniew Zapasiewicz

Ośmioodcinkowy serial telewizyjny opowiadający o życiu Piłsudskiego od młodości do śmierci. W charyzmatycznego przywódcę narodu wciela się tu dwóch aktorów: w młodego - Mariusz Bonaszewski, a w Piłsudskiego dojrzałego i starszego - Zbigniew Zapasiewicz. Całość ma formę paradokumentalną – klamrą jest wywiad, jaki ze starszym marszałkiem przeprowadza dziennikarz, podczas którego Piłsudski snuje kolejne wspomnienia.

1920. Wojna i miłość (2011)

Mirosław Baka

Kolejny serial telewizyjny. Tym razem opowieść o młodych żołnierzach walczących w wojnie polsko-sowieckiej, a gdzieś w tle Piłsudski w interpretacji Mirosława Baki. Na trzynaście odcinków postać Piłsudskiego pojawia się w pięciu, ale to w końcu tak charyzmatyczna postać, że gdy się pojawia, przejmuje od razu uwagę widzów.

1920 Bitwa Warszawska (2011)

Daniel Olbrychski

Jak widać, jak już zaczynają kręcić, to kręcą – i w tym samym roku dostajemy dwóch różnych Piłsudskich. Tak było w 1981 i tak samo trzydzieści lat później. W niespecjalnie udanej wojennej epopei w 3D wyreżyserowanej przez Jerzego Hoffmana w marszałka wcielił się Daniel Olbrychski. Wszystko jest kwestią charakteryzacji.

Kto następny? Na pewno przed nami jeszcze wielu marszałków Piłsudskich w kinie. Wszak to postać godna wielu wielkich opowieści.